Τρίτη 30 Απριλίου 2013
Δευτέρα 29 Απριλίου 2013
Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται (υμνολογικά σχόλια)
του Ανδρέα Κ.
θεολόγου - πρωτοψάλτου
«Ἐκ νυκτὸς ὀρθρίζει τὸ πνεῦμά μου πρὸς Σὲ ὁ Θεὸς
διότι φῶς τὰ προστάγματά σου ἐπὶ τῆς γῆς».
«Ἰδού, ὁ Νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός, καὶ μακάριος ὁ δοῦλος, ὅν εὑρήσει γρηγορούντα. Ἀνάξιος δὲ πάλιν ὅν εὑρήσει ῥαθυμούντα. Βλέπε οὖν, ψυχὴ μου, μὴ τῷ ὕπνῳ κατενεχθῆς, ἵνα μὴ τῷ θανάτῳ παραδοθῆς καὶ τῆς βασιλείας ἔξω κλεισθῆς. Ἀλλὰ ἀνάνηψον κράζουσα· Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος εἶ ὁ Θεὸς ἡμῶν, διὰ τῆς Θεοτόκου ἐλέησον ἡμᾶς».
Κάθε Χριστιανός, εἴτε
κληρικὸς, εἴτε λαϊκός, ὀφείλει νὰ προσεύχεται πάντοτε κατὰ τὸ ὑπὸ τοῦ Κυρίου
λεγόμενο «γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε...» (Μάρκ. Ιδ΄ 38), καὶ ὅπως ὁ Ἀπόστολος
Παῦλος λέγει: «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, ἐν παντὶ εὐχαριστεῖτε» (Α΄ Θεσσαλ. ε΄
17, 18). Αὐτὸ ἐπιτυγχάνεται μὲ τὴν καθορισθεῖσα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία μας ἡμερονύκτια
προσευχὴ ἡ ὁποία ξεκινὰ μὲ τὸν ἐσπερινὸ τῆς μιᾶς ἡμέρας καὶ λήγει τὴν ἑπομένη μὲ
τὴν ἀπόλυση τῆς Θ΄ Ὥρας τῆς ἰδίας ἡμέρας, ἡ ὁποία κατὰ τὸ Τυπικὸν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας
εἶναι ἡ σφραγὶς τῆς ἥδη ἐκκλησιαστικῶς ληγούσης ἡμέρας.
Αναρτήθηκε από
Σύνδεσμος Ιεροψαλτών Ι. Μ. Άρτης και Νομού Άρτης
στις
10:12 μ.μ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Κυριακή 28 Απριλίου 2013
Χαιρετισμός Προέδρου στην Εκδήλωσή μας (27 Απρ. 2013)
Χαιρετίζοντας την εκδήλωση, εκ μέρους των διοργανωτών, σας καλωσορίζω
και σας ευχαριστώ εκ βάθους καρδίας για την παρουσία σας εδώ.
Ευχαριστούμε
τους χορηγούς μας που είναι αναλυτικά καταχωρημένοι στο πρόγραμμα της εκδήλωσης
και συνέβαλαν ο καθένας στο μέτρο που του αναλογεί στην πραγματοποίηση αυτής της
συνάντησης. Ευχαριστούμε στο πρόσωπο του Μητροπολίτη μας την Ιερά Μητρόπολη Άρτας
για τις ευλογίες της και για την παραχώρηση της αίθουσας του Πνευματικού Κέντρου.
Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω από το βήμα αυτό το Μοναστήρι της Κάτω Παναγιάς για
τη στήριξή του και όλους όσους κοπίασαν με οποιονδήποτε τρόπο για την εκδήλωση αυτή
αλλά θέλουν να παραμείνουν αφανείς και ανώνυμοι.
Οι Υμνογράφοι της Μεγάλης Εβδομάδας
Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου
Εισαγωγικά
Ο εόρτιος κύκλος της Μ.Εβδομάδας κατέχει
εξέχουσα θέση στο εορτολόγιο της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αποτελεί «χρυσοφόρο
πνευματική φλέβα ανυπολόγιστου πλούτου και αξίας στο απέραντο χρυσωρυχείο
της Ορθοδόξου πίστεως και λατρείας».(Α.Θεοδώρου).
Οι ιεροί υμνογράφοι της Ορθοδόξου
Εκκλησίας διέθεσαν όλο το ποιητικό τους τάλαντο αλλά και όλην την ευσέβεια
της ψυχής των, γιά να περιγράψουν, να εξυμνήσουν και να ερμηνεύσουν τα εορταζόμενα
γεγονότα. Οι εμπνευσμένοι ύμνοι των, ψαλλόμενοι επί αιώνας ολοκλήρους στους ορθοδόξους
ναούς, γεννούν κατάνυξη και ευλάβεια στις ψυχές των Χριστιανών και τους βοηθούν
να εννοήσουν και να ζήσουν κυριολεκτικά το Πάθος και την Ανάσταση του Κυρίου, να
συμπορευθούν, να συσταυρωθούν και να συναναστηθούν μαζί του.
Σάββατο 27 Απριλίου 2013
Τετάρτη 24 Απριλίου 2013
Δευτέρα 22 Απριλίου 2013
Η Βυζαντινή Χορωδία Αγρινίου στην Άρτα (27 Απρ.) σε εκδήλωση του Συνδέσμου μας
Το Διοικητικό Συμβούλιο
του Συνδέσμου μας στα πλαίσια μουσικής εκδήλωσης που θα διοργανώσει τις
27 Απριλίου 2013 ( Σάββατο του Λαζάρου) στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Πνευματικού
Κέντρου της Ιεράς Μητροπόλεως Άρτης << Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος>> ομόφωνα αποφάσισε
να προσκαλέσει τη Βυζαντινή Χορωδία Αγρινίου να ερμηνεύσει επίκαιρους ύμνους.
Περισσότερα για την εκδήλωση σε νεότερη ανάρτηση...
Λίγα λόγια για τη Βυζαντινή Χορωδία Αγρινίου
Ιδρύθηκε στο Αγρίνιο το
1996. Σκοπός της είναι η διάδοση και η προβολή της Ελληνικής Μουσικής Παράδοσης
(Βυζαντινή Μουσική-Δημοτικό Τραγούδι) και η διάσωση της εθνικής πολιτιστικής μας
κληρονομιάς.
Η Χορωδία έχει πραγματοποιήσει
συναυλίες και έχει συμμετάσχει σε αγρυπνίες
και σε άλλες λατρευτικές εκδηλώσεις στο Αγρίνιο, την Αθήνα, τη Λευκάδα, τη Ναύπακτο,
την Αμφιλοχία, την Άρτα, την Ιερά Μονή Παναγίας Τατάρνης Ευρυτανίας, το Θέρμο, το
Μεσολόγγι, το Εμπόριο Εορδαίας, την Πάτρα και την Κόρινθο.
Το Μάρτιο του 1999 έλαβε
μέρος στις εκδηλώσεις του Α΄ Ελληνικού Πολιτιστικού Μήνα στη Νότια Αφρική. Τον Ιούλιο
του 2000 έλαβε μέρος στον 6ο Διεθνή Διαγωνισμό Θρησκευτικής Μουσικής,
στα πλαίσια του 18ου Διεθνούς Χορωδιακού Φεστιβάλ Πρέβεζας, όπου τιμήθηκε
με το πρώτο βραβείο και το χρυσό μετάλλιο, καθώς και με το ειδικό βραβείο για την
καλύτερη ερμηνεία Ορθόδοξης Μουσικής.
Τον Οκτώβριο του 2006 εμφανίστηκε
στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών πραγματοποιώντας συναυλία, στα πλαίσια του Γ΄ Διεθνούς
Μουσικολογικού και Ψαλτικού Συνεδρίου, που οργάνωσε στην Αθήνα το Ίδρυμα Βυζαντινής
Μουσικολογίας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Μέλη της Ψαλτικής αυτής
εκδήλωσης είναι ηχογραφημένα στην ψηφιακή έκδοση «Ψάλατε συνετώς τω Θεώ – Γ΄» του
Ιδρύματος Βυζ. Μουσικολογίας.
-
«Θεοτοκάριον 1»
-
«Θεοτοκάριον 2»
-
«Θεοτοκάριον 3»
-
«Μεγάλη Εβδομάδα Γ. Ραιδεστηνού»
-
«Ακολουθία της Αγίας Παρασκευής»
-
«Πεντηκοστάριον Εμμ. Φαρλέκα».
Έχει ηχογραφήσει επίσης τον ψηφιακό
δίσκο «Μελωδήματα Γερασίμου Πρεβεζιάνου», που συνοδεύει την έκδοση του ομότιτλου
βιβλίου.
Τη χορωδία που αποτελείται
από 20 μέλη, διευθύνει ο Ανδρέας Ν. Λανάρας.
Η υμνογραφία της Μεγάλης Εβδομάδας
Του π. ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Δ. ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ Ομότιμου Καθηγητή Πανεπιστημίου Αθηνών
Η Μεγάλη Εβδομάδα
ανακεφαλαιώνει όλη την ανθρώπινη Ιστορία. Τη δημιουργία, την πτώση, την εν Χριστώ
ανάπλαση και αναδημιουργία. Ο Χριστός, ο σταυρωμένος και αναστάς Κύριος της
Εκκλησίας και της Ιστορίας, προβάλλεται μέσα από τις ιερές Ακολουθίες ως Αυτός που
δίνει λύση στη διαχρονική τραγωδία του ανθρώπου και νοηματοδοτεί την Ιστορία.
Υπάρχει
δε συνοχή και συνέχεια στα αναγιγνωσκόμενα, αδόμενα και τελούμενα στη Λατρεία, που
αποδυναμώνεται όμως με την αποσπασματικότητα της μετοχής, σ’ αντίθεση με τη μοναστική
λειτουργική πράξη. Η καταφυγή των φιλακόλουθων στα μοναστήρια αυτές τις μέρες,
και μάλιστα τα αγιορείτικα, αυτό το νόημα έχει. Τη δυνατότητα βιώσεως όλου του
φάσματος της προσφερόμενης, από τη λατρεία, ανακεφαλαιώσεως της σωτηρίας ανθρώπου
και κόσμου.
Κυριακή 21 Απριλίου 2013
Μουσικοφιλολογική Εκδήλωση στην Άρτα (22 Απρ.2013)
O Σύλλογος Φίλων Βυζαντινής Μουσικής << Το Ενδόφωνον
>> διοργανώνει τη Μουσικοφιλολογική Εκδήλωση << Πορεία
προς το Πάθος >> . Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 22 Απριλίου
και ώρα 7.30 μ.μ στον Ιερό Ναό Αγίου Μαξίμου του Γραικού Άρτας . Η
χορωδία θα ψάλλει βυζαντινούς ύμνους της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος υπό τη
διεύθυνση του πρωτοψάλτου και καθηγητή βυζαντινής μουσικής κ. Γεωργίου Σιαπέρα.
Στα πλαίσια της εκδήλωσης θα
πραγματοποιηθεί και σχετική ομιλία από τον καθηγητή Πανεπιστημίου
Ιωαννίνων κ. Παύλο Κυριακίδη.
Από τη μεριά μας θέλουμε
να ευχηθούμε ολόψυχα στους συναδέρφους μας του << ΕΝΔΟΦΩΝΟΥ >> και ειδικά στο χοράρχη και συντοπίτη
μας Γιώργο Σιαπέρα καλή επιτυχία και προτρέπουμε τους αναγνώστες μας να σπεύσουν
να απολαύσουν αυτήν τη σημαντική εκδήλωση.
Σάββατο 20 Απριλίου 2013
Κατανυκτικός Εσπερινός Κυριακής Ε' Νηστειών
Τήν Κυριακή 21 Απριλίου 2013 τὸ ἀπόγευμα καὶ ὥρα 7:00 στὸν
Κατανυκτικὸ Ἑσπερινὸ ποὺ
θὰ τελεσθεῖ στὸν
Ἱερὸ Ναὸ τοῦ
Ἁγίου Μαξίμου τοῦ
Γραικοῦ, θὰ ὁμιλήσει ὁ Πανοσιολογιώτατος
Ἀρχιμανδρίτης κ.Ἰουστῖνος Μπαρδάκας, Πρωτοσύγκελλος
τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Φλωρίνης, Πρεσπῶν καί Ἐορδαίας, μὲ
θέμα:
« Μεγάλη Τεσσαρακοστή : πορεία τῆς καρδιᾱς πρός τόν Ἠγαπημένο ».
ΠΗΓΗ : www.imartis.gr
Παρασκευή 19 Απριλίου 2013
Ο Ακάθιστος Ύμνος
«ΧΑIΡΕ, ΝYΜΦΗ AΝYΜΦΕΥΤΕ»
Ιδιαίτερη είναι η αγάπη και
ξεχωριστός ο σεβασμός, με τον οποίο το σύνολο των πιστών περιβάλλει την
Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου. Αγάπη και σεβασμός που πηγάζουν και εμπνέονται
από το πρόσωπο προς το οποίο απευθύνεται η Ακολουθία, από την εκφραστικότητα
και τον πλούτο των κειμένων, από το μελωδικό ένδυμα των λόγων. Αγάπη και
σεβασμός που εκδηλώνονται με την ευλαβή παρουσία και ενεργό συμμετοχή στην
Ακολουθία των «πιστώς προσκυνούντων και δοξαζόντων» Χριστιανών, τα απογεύματα
της Παρασκευής καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Ο Ακάθιστος ύμνος χαρακτηρίζεται ως
ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας, γραμμένο πάνω στους κανόνες της
ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και μερικώς της ομοιοκαταληξίας. Η γλώσσα του ύμνου
είναι σοβαρή και ρέουσα, γεμάτη από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα. Έτσι η
εξωτερική του μορφή παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία και ωραιότητα, που
συναγωνίζεται το βαθύ του περιεχόμενο.
Πέμπτη 18 Απριλίου 2013
Φωτογραφίες ιστορικές και αγαπημένες (Α')
Ήταν πριν τριάντα πέντε χρόνια όταν μια
ομάδα ιεροψαλτών της Άρτας συναντώνταν και ίδρυαν το Σύνδεσμο Ιεροψαλτών της Ιεράς
Μητροπόλεως Άρτης. Από τότε μέχρι σήμερα στην πολυκύμαντη ιστορία του ο Σύνδεσμος
μας αγωνίστηκε και αγωνίζεται με τα πενιχρά μέσα που διαθέτει αλλά και το πλούσιο
μεράκι των μελών του , με
τις ευλογίες της Ποιμένουσας Μητρός Εκκλησίας , για τη διατήρηση της συλλογικής
έκφρασης και της ομαδικής προσπάθειας .
Η δύναμη της εικόνας πολλές φορές κατορθώνει
αυτά που τα λόγια αδυνατούν να πράξουν . Πολεμάει τη λήθη , συγκινεί , γεννάει
ελπίδα και αισιοδοξία.
Από το προσωπικό αρχείο
ενός από τα παλαιότερα μέλη του Συνδέσμου μας , του μουσικοδιδασκάλου Ηλία Δήμου
, είναι οι φωτογραφίες που ακολουθούν.
... συνέχεια σε επόμενη ανάρτηση
Τετάρτη 17 Απριλίου 2013
Ο Μεγάλος Κανόνας
Πέμπτη ἑβδομάς τῶν Νηστειῶν εἶναι τό λειτουργικό ἀποκορύφωμα τῆς Τεσσαρακοστῆς. Οἱ ἀκολουθίες εἶναι μακρότερες καί ἐκλεκτότερες. Στή συνήθη ἀκολουθία τῶν λοιπῶν ἑβδομάδων θά προστεθοῦν δύο νέες ἐκτενεῖς ἀκολουθίες·τήν Πέμπτη ὁ Μέγας Κανών καί τό Σάββατο ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος. Κανονικά τό ἀποκορύφωμα αὐτό θά ἔπρεπε νά ἀναζητηθῇ στήν ἑπομένη, στήν ἕκτη ἑβδομάδα τῶν Νηστειῶν, πού εἶναι καί ἡ τελευταία τῆς περιόδου αὐτῆς. Ἀλλά ὅλα στή λατρεία μας ἔχουν τακτοποιηθῆ ἀπό τούς Πατέρας μέ πολλή μελέτη καί περίσκεψι. Μέ «διάκρισι», κατά τήν ἐκκλησιαστική ἔκφρασι.
Μετά ἀπό τήν τελευταία ἑβδομάδα ἀκολουθεῖ ἡ Μεγάλη Ἑβδομάς, μέ πυκνές καί μακρές ἀκολουθίες, ἀνάλογες πρός τά μεγάλα ἑορτολογικά της θέματα. Μεταξύ αὐτῆς καί τοῦ ἀποκορυφώματος τῆς Τεσσαρακοστῆς ἔπρεπε νά μεσολαβήσῃ μία περίοδος σχετικῆς ἀναπαύσεως, μία μικρά ἀνάπαυλα. Τό τόσο λοιπόν ἀνθρωπίνως ἀναγκαῖο μεσοδιάστημα εἶναι ἡ τελευταία ἑβδομάς καί τήν ἔξαρσι τοῦ τέλους βαστάζει ἡ προτελευταία.
Ὁ Μέγας Κανών ψάλλεται τμηματικῶς στά Ἀπόδειπνα τῶν τεσσάρων πρώτων ἡμερῶν τῆς Α' ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν καί ὁλόκληρος στήν ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου τῆς Πέμπτης τῆς Ε' ἑβδομάδος. Στίς ἐνορίες συνήθως ψάλλεται ἀνεξαρτήτως ἀπό τόν Ὄρθρο, ἐν εἴδει μικρᾶς ἀγρυπνίας, τό βράδυ τῆς Τετάρτης μαζί μέ τήν ἀκολουθία τοῦ ἀποδείπνου. Κατά τόν τρόπο αὐτό διευκολύνονται περισσότερο οἱ χριστιανοί στήν παρακολούθησί του. Μπορεῖ νά τόν εὕρῃ κανείς μέσα στό λειτουργικό βιβλίο πού περιέχει τίς ἀκολουθίες τῆς Τεσσαρακοστῆς, στό Τριῴδιο, καθώς καί σέ μικρά αὐτοτελῆ φυλλάδια. Ἡ παρακολούθησις τοῦ Κανόνος αὐτοῦ κατά τήν ὥρα τῆς ψαλμῳδίας του εἶναι δύσκολη, γιατί τά νοήματα εἶναι πυκνά καί ταχύς ὁ ρυθμός τῆς ψαλμῳδίας του.
Καί πρῶτα δυό λόγια γιά τόν ποιητή του. Τόν Μέγα Κανόνα συνέθεσε ὁ ἅγιος Ἀνδρέας ὁ Ἱεροσολυμίτης. Μοναχός κατ᾿ ἀρχάς στήν Μονή τοῦ Ἁγίου Σάββα στά Ἱεροσόλυμα, ἦλθε στήν Κωνσταντινούπολη γιά ἐκκλησιαστική ἀποστολή. Ἐκεῖ παρέμεινε καί ἀνέλαβε διάφορα ἐκκλησιαστικά ὑπουργήματα καί τέλος ἀνεδείχθη ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης. Ἀπέθανε γύρω στά 740 μ.Χ. στήν Ἐρεσό τῆς Λέσβου, εἴτε ἐπιστρέφοντας στήν Κρήτη, κατά ἕνα ταξείδι του στήν Κωνσταντινούπολι, εἴτε καί ἐξόριστος ἐκεῖ -ἦταν ὑποστηρικτής τῶν ἁγίων εἰκόνων. Στήν παραλία τῆς Ἐρεσοῦ τιμᾶται μέχρι σήμερα ὁ τάφος του, μία μεγάλη σαρκοφάγος, πού βρίσκεται πίσω ἀπό τό ἅγιο Βῆμα τῆς ἐρειπωμένης Βασιλικῆς τῆς ἁγίας Ἀναστασίας, ὅπου κατά τούς βιογράφους του εἶχε ταφῆ. Ὁ Ἀνδρέας ἦταν λόγιος κληρικός καί ὑμνογράφος.
Ἡ φιλολογική καί ὑμνολογική του παραγωγή εἶναι ἀξιόλογος. Τό σπουδαιότερο ὅμως ὑμνογραφικό του ἔργο εἶναι ὁ Μέγας Κανών. Τόν ἔγραψε, ὅπως φαίνεται ἀπό διάφορες ἐνδείξεις, περί τό τέλος τῆς ζωῆς του, κατά δέ τήν μαρτυρία ἑνός Συναξαρίου, στήν Ἐρεσό, λίγο πρίν πεθάνῃ. Ἄν ἡ πληροφορία αὐτή εἶναι ἀληθινή, ὁ Μέγας Κανών εἶναι τό κύκνειο ᾆσμα τοῦ ὑμνογράφου μας. Γιά νά καταλάβουμε τήν ποιητική του δομή πρέπει νά κάμωμε μία μικρή παρέκβασι. Τό ἔργο αὐτό ἀνήκει στό ποιητικό εἶδος τῶν Κανόνων, πού κατά πολλούς ἔχει τήν ἀρχή του σ᾿ αὐτόν τόν ἴδιο τόν Ἀνδρέα. Εἶναι δέ οἱ Κανόνες ἕνα σύστημα τροπαρίων, πού ἐγράφοντο γιά ἕνα ὡρισμένο λειτουργικό σκοπό: Νά διακοσμήσουν τήν ψαλμῳδία τῶν ἐννέα ᾠδῶν τοῦ Ψαλτηρίου, πού ἐστιχολογοῦντο στόν Ὀρθρο.
Ἔψαλλαν τίς ἐννέα ᾠδές καί στούς τελευταίους στίχους τῆς κάθε μιᾶς παρενέβαλλαν τά τροπάρια, ὅπως γίνεται μέχρι σήμερα στούς Ναούς μας κατά τήν ψαλμῳδία τοῦ «Κύριε ἐκέκραξα» στόν ἑσπερινό καί τῶν ψαλμῶν τῶν Αἴνων στόν ὄρθρο. Ἐννέα ἦσαν οἱ ᾠδές τοῦ Ψαλτηρίου, ἐννέα καί οἱ ὁμάδες τροπαρίων πού ἀποτελοῦσαν τόν κανόνα. Ὅλος ὁ κανών ψάλλεται σέ ἕνα ἦχο. Κάθε ὅμως ᾠδή παρουσιάζει μιά μικρή παραλλαγή στήν ψαλμῳδία κατά τρόπο, πού νά διατηρεῖται μέν ἡ μουσική ἑνότης στόν ὅλο Κανόνα, ἀφοῦ ὅλος ψάλλεται στόν ἴδιο ἦχο, ἀλλά καί νά θραύεται καί ἡ μονοτονία μέ τίς παραλλαγές στήν ψαλμῳδία πού παρουσιάζει κάθε μιά ᾠδή.
Τόν Κανόνα αὐτόν τῆς συνθέσεως τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ αὐτοῦ ποιητικοῦ εἴδους ἀκολουθεῖ καί ὁ Μέγας Κανών. Ἔχει ἐννέα ᾠδές·ὅλες ψάλλονται σέ ἦχο πλ. β', κάθε ὅμως ᾠδή ἔχει τό δικό της «εἱρμό», βάσει τοῦ ὁποίου ἔχουν συνταχθῆ καί ψάλλονται τά τροπάριά της. Ὁ Μέγας ὅμως Κανών στήν μορφή του ἔχει μιά χαρακτηριστική ἰδιορρυθμία. Ἡ ἰδιορρυθμία του συνίσταται στό ὅτι, συγκρινόμενος πρός τούς ἄλλους ὁμοίους του Κανόνες, εἶναι «μέγας». Μέγας στήν ἀπόλυτό του ἔννοια. Μεγαλύτερος δέν μποροῦσε νά ὑπάρξῃ καί τοῦτο γιατί ὁ ποιητής θέλησε νά συνθέσῃ ὄχι τρία ἤ τέσσερα τροπάρια γιά τήν κάθε ᾠδή, ὅπως συνήθως ἔχουν οἱ ἄλλοι Κανόνες, ἀλλά πολύ περισσότερα: Τόσα, ὅσα εἶναι καί οἱ ἄλλοι στίχοι τῶν ᾠδῶν, οὕτως ὥστε στόν καθένα στίχο νά ἀντιστοιχῇ καί νά παρεμβάλλεται κατά τήν ψαλμῳδία ἀπό ἕνα τροπάριο. 250 εἶναι οἱ στίχοι τῶν ᾠδῶν, 250 καί τά τροπάρια τοῦ Μεγάλου Κανόνος, ἐνῷ οἱ συνήθεις Κανόνες ἔχουν γύρω στά 30. Σήμερα τά τροπάρια τοῦ Μεγάλου Κανόνος εἶναι κατά τριάντα περίπου περισσότερα ἀπό τά ἀρχικά.
Μεταγενέστεροι ὑμνογράφοι προσέθεσαν τροπάρια γιά τήν ὁσία Μαρία τήν Αἰγυπτία καί γιά τόν ἴδιο τόν ἅγιο Ἀνδρέα. Καί ἐρχόμεθα στό περιεχόμενο τοῦ μεγάλου Κανόνος. Δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνα κύκνειο ᾆσμα, ἕνας θρῆνος προθανάτιος, ἕνας θρηνητικός μονόλογος. Ὁ ποιητής βρίσκεται στό τέλος τῆς ζωῆς του. Αἰσθάνεται ὅτι οἱ ἡμέρες του εἶναι πιά ὀλίγες, ὁ βίος του ἔχει περάσει. Ἀναλογίζεται τόν θάνατο καί τήν κρίσι τοῦ δικαίου Κριτοῦ, πού τόν ἀναμένει. Καί ἔρχεται νά κάμῃ μία ἀναδρομή, μία ἀνασκόπησι τοῦ πνευματικοῦ του κόσμου. Κάθεται νά συζητήσῃ μέ τήν ψυχή του. Ὁ ἀπολογισμός ὅμως δέν εἶναι ἐνθαρρυντικός. Ὁ βαρύς κλοιός τῆς ἁμαρτίας τόν συμπνίγει. Ἡ συνείδησις τόν ἐλέγχει. Καί ὁ ποιητής θρηνεῖ διαρκῶς γιά τήν ἄβυσσο τῶν κακῶν του πράξεων.Στόν θρῆνο αὐτό συμπλέκεται ἡ ἀναδρομή στήν Ἁγία Γραφή.
Αὐτό κυρίως δίδει τήν μεγάλη ἔκταση στό ποίημα. Ὁ σύνδεσμος ὅμως τοῦ θρήνου μέ τήν Ἁγία Γραφή εἶναι πολύ φυσικός. Σάν ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ὁ ποιητής ἀνοίγει τό βιβλίο τοῦ Θεοῦ γιά νά ἀξιολογήσῃ τά πεπραγμένα του. Ἐξετάζει ἕνα πρός ἕνα τά παραδείγματα τοῦ ἱεροῦ βιβλίου. Τό ἀποτέλεσμα τῆς συγκρίσεως εἶναι κάθε φορά τρομερό καί αἰτία νέων θρήνων. Ἔχει μιμηθῆ ὅλες τίς κακές πράξεις τῶν ἡρώων τῆς ἱερᾶς ἱστορίας, ὄχι ὅμως καί τίς καλές πράξεις τῶν Ἁγίων. Δέν τοῦ μένει παρά ἡ μετάνοια, ἡ συντριβή καί ἡ καταφυγή στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Καί ἀνοίγει ἡ αἰσιόδοξος προοπτική τοῦ ποιητοῦ. Βρῆκε τήν θύρα τοῦ Παραδείσου, τήν μετάνοια. Καρπούς μετανοίας δέν ἔχει νά παρουσιάσῃ·προσφέρει ὅμως στόν Θεό τή συντετριμένη του καρδιά καί τήν πνευματική του πτωχεία.
Τά βιβλικά παραδείγματα τοῦ Δαυίδ, τοῦ τελώνου, τῆς πόρνης καί τοῦ ληστοῦ τόν ἐνθαρρύνουν, Ὁ Κριτής θά εὐσπλαγχνισθῇ καί αὐτόν, πού ἁμάρτησε πιό πολύ ἀπό ὅλους τούς ἀνθρώπους.
ᾨδή α'
«Πόθεν ἄρξομαι θρηνεῖν τάς τοῦ ἀθλίου μου βίου πράξεις; ποίαν ἀπαρχή ἐπιθήσω, Χριστέ, τῇ νῦν θρηνῳδίᾳ; ἀλλ᾿ ὡς εὔσπλαγχνος μοι δός παραπτωμάτων ἄφεσιν».
«Πρόσεχε, οὐρανέ, καί λαλήσω· γῆ ἐνωτίζου φωνῆς μετανοούσης Θεῷ καί ἀνυμνούσης αὐτόν».. «Ἴδετε, ἴδετε, ὅτι ἐγώ εἰμι Θεός· ἐνωτίζου ψυχή μου, τοῦ Κυρίου βοῶντος καί ἀποσπάσθητι τῆς πρώτης ἁμαρτίας καί φοβοῦ ὡς δικαστήν καί ὡς κριτήν καί Θεόν».
ᾨδή γ'
«Πῦρ παρά Κυρίου, ψυχή, Κύριος ἐπιβρέξας, τήν γῆν Σοδόμων πρίν κατέφλεξεν». «Πηγήν ζωῆς κέκτημαι σέ τοῦ θανάτου τόν καθαιρέτην καί βοῶ σοι ἐκ καρδίας μου πρό τοῦ τέλους· Ἥμαρτον, ἱλάσθητι, σῶσον με»
Μέσα στό πλαίσιο τῆς κατανυκτικῆς περιόδου τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς «ὁ κατανύξεως μεστός» Μέγας Κανών προσφέρει ἕνα συγκλονιστικό βίωμα. Μπαίνει στό στόμα τοῦ πιστοῦ σάν φωνή, σάν ἐγερτήριο, σάν ἀφυπνιστικός σεισμός. Σάν ἀποστροφή στήν κοιμωμένη καί ραθυμοῦσα ψυχή του. Τοῦτο ἀνακεφαλαιώνει τό θαυμαστό προοίμιο τοῦ κοντακίου τοῦ Ρωμανοῦ τοῦ Μελωδοῦ, πού συμψάλλεται μέ τόν Μέγα Κανόνα:
«Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα, τί καθεύδεις τό τέλος ἐγγίζει καί μέλλεις θορυβεῖσθαι· ἀνάνηψον οὖν, ἵνα φείσηταί σου Χριστός ὁ Θεός, ὁ πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν».
(Ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ἰ. Μ. Φουντούλη: ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ, ἐκδ. Ἀ. Δ.).
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)